“Viêm gân co tự rời đi?” – Góc nhìn từ chuyên gia thể thao
"Bạn có từng cảm thấy đau âm ỉ vùng gót chân hay đầu gối sau mỗi lần chạy? Có thể đó không chỉ là mỏi cơ. Đó có thể là tín hiệu đầu tiên của viêm gân – một vấn đề mà nếu không xử lý sớm, cơ thể bạn sẽ “tự rút lui” khỏi những chuyển động bạn yêu thích."
🎤 RECAP WORKSHOP: “Viêm gân co tự rời đi?” – Góc nhìn từ chuyên gia thể thao
Vào sáng hôm nay tại Sala Running Hub, workshop với chủ đề “Viêm gân co tự rời đi?” đã thu hút sự tham gia của hàng chục runner, huấn luyện viên và người yêu thể thao. Chương trình do Thế Giới Chạy Bộ phối hợp cùng đội ngũ chuyên gia Y học thể thao tổ chức, nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của chẩn đoán sớm và phòng ngừa viêm gân – một trong những chấn thương phổ biến nhất ở người chạy bộ.
Các diễn giả có chuyên môn đã có phần chia sẻ đầy ấn tượng:
"Viêm gân không đến từ một lần tập sai, mà là kết quả tích tụ của rất nhiều lần cơ thể bị ép quá giới hạn. Gân không có mạch máu nuôi dưỡng dồi dào, nên một khi bị viêm, rất dễ rơi vào trạng thái co lại, tự 'rời đi' khỏi vai trò vận động ban đầu."
Ngoài kiến thức chuyên môn, workshop còn có phần phân tích các bài test đánh giá nguy cơ viêm gân, cách lựa chọn giày chạy phù hợp với từng dáng chân, và những bài tập hỗ trợ thiết thực để bảo vệ hệ gân – cơ – khớp.
📝 Nội dung bài viết dưới đây được tổng hợp lại từ phần chia sẻ chuyên sâu tại workshop. Nếu bạn bỏ lỡ buổi gặp gỡ trực tiếp, đừng lo – hãy cùng khám phá ngay tại đây!
VIÊM LÀ GÌ?
✅ Định nghĩa:
Viêm là một phản ứng tự vệ tự nhiên của cơ thể trước các tác nhân gây tổn thương (như vi khuẩn, chấn thương cơ học, hóa chất, hoặc căng thẳng kéo dài).
✅ Mục đích:
Bảo vệ mô khỏi tổn thương lan rộng
Tái tạo và phục hồi mô bị tổn thương
Kích hoạt hệ miễn dịch để loại bỏ yếu tố có hại
✅ Vì sao nói viêm là một triệu chứng "tốt":
Là tín hiệu cho thấy cơ thể đang nhận diện tổn thương và bắt đầu sửa chữa
Là một phần của cơ chế chữa lành tự nhiên
✅ Tuy nhiên:
Viêm cấp tính là tốt → diễn ra nhanh và kết thúc sớm
Viêm mạn tính (kéo dài) có thể gây hại → làm tổn thương thêm mô
GÂN LÀ GÌ?
✅ Định nghĩa:
Gân là một mô liên kết chắc khỏe, nối cơ với xương, cho phép lực từ cơ truyền tới xương để tạo nên chuyển động.
✅ Vai trò:
Chuyển tiếp lực cơ học từ cơ → xương
Ổn định khớp và hỗ trợ vận động
Là phần kết thúc của cơ – giúp cơ bám vào bộ xương
✅ Thành phần chính:
Collagen loại I (chiếm khoảng 85%) → tạo độ bền chắc
Proteoglycan, elastin → hỗ trợ cấu trúc và tính đàn hồi
CẤU TRÚC GÂN
✅ A. Cấu trúc đại thể (mắt thường nhìn thấy):
Hình dây dài, màu trắng ngà, chắc, dẻo
Không co giãn nhiều như cơ
Gắn một đầu vào cơ, một đầu vào xương
✅ B. Cấu trúc vi thể (quan trọng hơn trong lâm sàng):
Gồm nhiều bó sợi collagen sắp xếp song song → tạo thành cấu trúc bền chặt.
▸ Các loại tế bào:
Nguyên tế bào gân (tenoblasts): tế bào non, còn đang phát triển, tổng hợp collagen và ECM
Tế bào gân trưởng thành (tenocytes): tế bào dài, hình thoi, bảo trì mô gân
▸ Các thành phần khác:
Nước (~55-70%) giúp bôi trơn
Mạch máu & thần kinh: rất ít (do đó gân hồi phục chậm)
ĐẶC TÍNH CƠ HỌC CỦA GÂN
✅ Độ đàn hồi (strain – khả năng kéo giãn):
< 4% → gân ở trạng thái đàn hồi, phục hồi bình thường sau lực kéo
> 4–8% → bắt đầu có tổn thương vi mô, sợi collagen bị rách nhẹ
> 8% → gân bị đứt hoàn toàn
✅ Đặc điểm:
Gân có tính chất đàn hồi nhưng giới hạn
Không thể kéo dãn nhiều như cơ
Khả năng chịu lực cao nhưng dễ tổn thương nếu lực quá đột ngột hoặc lặp đi lặp lại nhiều lần
PHÂN LOẠI TỔN THƯƠNG GÂN
1. Tổn thương tại điểm bám (Insertional Tendinopathy):
Vị trí gân bám vào xương
Hay gặp ở gân gót, gân bánh chè
Thường do tải lực lặp lại, đặc biệt là trong chạy bộ, nhảy
2. Tổn thương vùng chuyển tiếp cơ – gân (Myotendinous junction injury):
Vị trí giao nhau giữa cơ và gân
Là vùng yếu nhất, thường bị tổn thương khi gân bị kéo giãn quá mức
Thường thấy trong chấn thương thể thao
3. Tổn thương quanh vùng gân (Peritendinitis / Paratenonitis):
Gây viêm bao quanh gân
Có thể gây đau, sưng, cứng gân
Xảy ra khi gân bị cọ xát, ma sát trong vận động
II. Các Giai Đoạn Phát Triển của Viêm Gân
🟢 Giai đoạn 1 – Phản ứng gân (Tendon Reactive Stage)
- Phản ứng cấp tính của gân với tải trọng lớn hoặc đột ngột
- Gân bị sưng, phù, đau nhẹ khi vận động
- Cấu trúc collagen chưa bị tổn thương nghiêm trọng
✅ Giai đoạn có khả năng phục hồi cao nếu nghỉ ngơi và điều chỉnh tải lực kịp thời
🟡 Giai đoạn 2 – Sửa chữa thất bại (Failed Healing)
- Cơ thể không chữa lành triệt để tổn thương gân
- Xuất hiện tổn thương vi thể lặp lại
- Collagen sắp xếp lộn xộn, tính chất cơ học giảm
- Có thể cần can thiệp y tế: vật lý trị liệu, thuốc, điều chỉnh tập luyện
🔴 Giai đoạn 3 – Viêm gân mạn tính (Degenerative Tendinopathy)
- Tổn thương kéo dài → gân bị thoái hóa, mất cấu trúc
- Đau không còn phụ thuộc vận động
- Xuất hiện tân mạch (neovascularization) → tăng đau do kích thích thần kinh
- Có nguy cơ đứt gân nếu tiếp tục chịu tải
III. Nguyên nhân Gây Viêm Gân
🔹 Nội tại (Intrinsic Factors) :
1. Tuổi tác : Lão hóa làm giảm độ đàn hồi và sức mạnh gân
2. BMI > 25 :Thừa cân làm tăng áp lực lên hệ cơ – gân – xương
3. Yếu tố bẩm sinh : Vẹo xương, lệch trục cơ thể gây sai phân bổ lực
4. Bệnh nền :
- Đái tháo đường tuýp 2 → ảnh hưởng cấu trúc collagen, giảm khả năng hồi phục
- Viêm khớp, rối loạn chuyển hóa…
🔸 Ngoại lai (Extrinsic Factors) :
1. Kỹ thuật luyện tập sai: tiếp đất gót, không warm-up, form sai
2.Trang thiết bị không phù hợp: giày mòn, không đúng size, sai loại địa hình
3. Tăng tải đột ngột
* Vượt quá 10% khối lượng tập tuần trước
* Không có thời gian phục hồi
* Thiếu sức mạnh nền (đặc biệt là nhóm cơ hỗ trợ)
IV. Cơ Chế Bệnh Sinh của Viêm Gân
Bước 1: Tổn thương vi thể
* Tải lực vượt ngưỡng → collagen bị rách vi mô
* Xuất hiện: đau, sưng, nóng ở vùng gân
Bước 2: Phản ứng chữa lành
* Cơ thể huy động tế bào gân để sửa chữa
* Tuy nhiên, phản ứng viêm vẫn tồn tại kéo dài → nguy cơ thất bại sửa chữa
Bước 3: Thoái hóa mạn tính
* Tổn thương kéo dài → biến đổi cấu trúc
* Xuất hiện tăng sinh mạch máu và thần kinh cảm giác
* Đau có thể xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi
V. Biểu Hiện Lâm Sàng Của Viêm Gân
* Đau khu trú tại vùng gân
* Cứng khớp, đặc biệt buổi sáng hoặc sau nghỉ ngơi dài
* Phù nề, sưng nhẹ tại chỗ
* Suy giảm chức năng: khó đi, chạy, cầm nắm (tuỳ vị trí)
VI. Câu hỏi: Vì sao viêm gân lại ảnh hưởng đến hệ xương khớp?
🔸Gân là cầu nối giữa cơ và xương, khi gân viêm:
* Lực kéo từ cơ không truyền tốt đến xương → giảm hiệu suất vận động
* Dẫn đến bù trừ tư thế → ảnh hưởng các khớp xung quanh
* Viêm kéo dài gây thoái hóa, hạn chế biên độ chuyển động khớp
* Gây đau lan, ảnh hưởng toàn bộ chuỗi vận động
VII. Cách Phòng Ngừa Viêm Gân
1. Chọn giày phù hợp với loại hình vận động và địa hình
2. Lập kế hoạch tập luyện hợp lý
* Tăng tải không quá 10% mỗi tuần
* Có ngày nghỉ – hồi phục xen kẽ
3. Tập bổ trợ nhóm cơ liên quan:
Cơ tứ đầu đùi (quadriceps) – quan trọng cho người chạy bộ
Cơ vai – xương bả cho người chơi tennis, cầu lông...
Core stability – giảm tải lên chi
🎯Kết luận & Hành động ngay hôm nay!
Viêm gân không phải là “kẻ thù vô hình” – nó rất cụ thể, rất rõ ràng và hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu bạn hiểu đúng và chăm sóc cơ thể mình đúng cách.
👉 Khám phá ngay những mẫu giày hỗ trợ lực tối ưu, giúp bảo vệ gân và khớp khi chạy bộ:
🔗 Xem bộ sưu tập giày chạy Hoka chính hãng tại Thế Giới Chạy Bộ
🎁 Gợi ý sản phẩm:
